Elke ochtend reden wij ‘s morgens samen naar het station. Ik werkte nog in Utrecht en mijn man in Amsterdam. Dus reisden we het eerste stuk samen. Dat was erg fijn en gezellig. Soms (ok, vaak) parkeerden we de auto net op tijd om met een sprintje op tijd in de trein te kunnen zitten.
Alleen naar mate mijn zwangere buik groeide werd dat steeds lastiger.. En mijn man maar roepen: ‘Kom op, nog een klein stukje!’ Bijna alsof we al met de bevalling waren begonnen..
Totdat ik dacht: ‘Grapjas, zoek het lekker uit! Ik neem wel een trein later.’ En dat gaf een heleboel rust. Heerlijk in mijn eigen tempo naar de trein waggelen. Kiezen voor mezelf en mijn kindje. Dit vroegen mijn lichaam en mijn baby nu van mij. Nou, dan geef ik me daar maar aan over.
De keuze voor mezelf en de groeiende foetus in mijn buik zorgden voor de broodnodige rust en ontspanning. Stress is namelijk één van de schadelijkste invloeden op een baby.
Stress zorgt voor een verhoogde hartslag, bloeddruk en een cocktail aan hormonen in jouw lichaam die lange termijn gevolgen kunnen hebben op de ontwikkeling van jouw kindje. Bij deze zet ik op een rij waar je aan kunt denken bij de fysieke effecten van stress op het zwangere lichaam en de gevolgen voor jouw kindje in de buik en op de lange termijn. Heb jij het gevoel dat je stress hebt? Onderaan geef ik enkele praktische tips om hier op een gezonde manier mee om te gaan!
Wat is stress?
Om te beginnen is er een stressor, die negatief of positief kan zijn. Fysiek of mentaal. Die gooit jouw fysieke en mentale balans op zijn kop. Vervolgens reageer jij fysiek en mentaal met een stressreactie. Dat is wat we ervaren als stress.
Kortdurende stress is niet erg. Het kan juist heel goed zijn. Bijvoorbeeld als je een prestatie moet leveren, zoals een presentatie of in een wedstrijd. Dan zorgt een verhoogd stressgevoel voor meer focus en meer energie.
Maar als dit langere tijd aanhoudt, dan hebben de hormonen die hieraan bijdragen een negatief effect op jouw lichaam. En dat ga je mentaal ook ervaren.
Fysieke effecten op de zwangere
Iedereen kent wel het gevoel van kortdurende stress: een versnelde hartslag, snellere ademhaling en een hogere bloeddruk. Dit is voor een deel tegengesteld aan de aanpassing van jouw lichaam voor zwangerschap. En aan de andere kant gaat het verder dan de normale aanpassing van jouw zwangere lichaam.
Een tegengesteld effect zien we in de bloeddruk. Normaal gezien daalt jouw bloeddruk tijdens de zwangerschap door een versoepeling van de vaatwanden. Aan de andere kant zien we een versterkend effect op de polsslag en de kracht waarmee jouw hart het bloed rondpompt. Een snellere polsslag en grotere slagkracht van het hart zorgen ervoor dat er alsnog voldoende bloed worden rondgepompt door het hart voor moeder en kind, ondanks de lagere bloeddruk in de zwangerschap.
Hier komen de eerste negatieve effecten van stress om de hoek kijken. Door bovenstaande veranderingen wordt er meer druk op de bloedvaten gezet door het lichaam heen en in de organen. Dit kunnen ze tijdelijk goed aan. Maar als dit jaren doorgaat, dan gaan de organen langzaam aan steeds slechter functioneren.
Daarnaast is er een verandering in de hormonen in jouw bloed door stress. De hormonen waarvoor dit met zekerheid bewezen is zijn de glucocorticosteroïden. Die spelen een belangrijke rol in het stabiel houden en bepalen van de hoogte van jouw bloedsuikerspiegel.
Nu loop je tijdens de zwangerschap al een hoger risico op zwangerschapsdiabetes. Maar door stress wordt deze balans nog meer ontregeld. Wat weer leidt tot een hoger risico op diabetes later in jouw leven.
Een andere manier waarop je stress kan herkennen is aan harde buiken. Harde buiken komen normaal ook voor in de vorm van oefenweeën, ook wel Braxton-Hicks weeën genoemd.
Maar als dit heel regelmatig voorkomt. Of meerdere keren binnen een uur, dan kan dit een gevolg zijn van stress en is het raadzaam om met jouw verloskundige te overleggen.
Gevolgen voor de baby
Al tijdens de zwangerschap leert een foetus over de wereld om haar/hem heen. En neemt beslissingen over hoe het met de wereld om zal gaan.
Als er een hogere concentratie glucocorticosteroïden langere tijd aanwezig blijft in het bloed van de moeder, dan geeft dit een signaal naar de baby dat er veel stress dreigt in de buitenwereld. Logischerwijs verhoogt de foetus daarop haar/ zijn drempel waarop het iets als stress ervaart, maar ook zorgt het ervoor dat het lichaam sneller reageert bij stress. Immers, als jouw beeld is dat er veel stress is in de wereld dan kun je jezelf daar maar beter tegen wapenen.
Echter, een verhoogd niveau van deze hormonen zorgt niet alleen voor een snellere verdediging het zorgt ook voor een grotere kans op obesitas, (insuline-resistente) diabetes, hypertensie en daarmee samenhangend het risico op hart- en vaatziekten. Dit risico blijft de rest van zijn leven groter.
Tevens lijken er aanwijzingen te zijn dat een baby die stress ervaart tijdens de zwangerschap naderhand onrustiger is en zelf hun emoties minder goed kunnen reguleren. Waardoor ze meer huilen, temperamentvoller zijn en prikkelbaarder zijn. Dit zou te maken hebben met de effecten van stress op de amygdala (hersenonderdeel die de informatie uit de zintuigen koppelt aan emoties).
Tips bij stress tijdens de zwangerschap
Een zwangerschap brengt altijd heftige emoties met zich mee. Jullie gaan een nieuwe levensfase in en dat vraagt om aanpassingen. Jij moet je meteen al fysiek aanpassen, zoals mijn voorbeeld uit de inleiding weergeeft, en het zorgt voor mentale aanpassing: je bent vanaf nu ook altijd verantwoordelijk voor iemand anders dan jezelf.
Komen daar extra stressoren bij vanuit jouw werk of persoonlijke omstandigheden dan is het goed om daar voor jezelf en voor jouw kleintje op een verantwoordelijke manier mee om te gaan. Dat kan door middel van de volgende tips.
Tip 1. Plan een rustmoment voor jezelf in.
Er kan onwijs veel om je heen veranderen, die allemaal jouw tijd en aandacht vragen. En dan kan het snel gebeuren dat je jezelf voorbij loopt. Daarom is het goed om elke dag minimaal een half uur voor jezelf in te plannen om gewoon even te liggen. Zodat jouw lichaam en jouw geest tijd krijgt om te ontspannen. Dan daalt jouw hartslag en bloeddruk naar een normaal niveau en dit stimuleert de hormonen om te verminderen.
Tip 2. Aandacht voor je ademhaling
Als we gestresst zijn dan gaat onze ademhaling versnellen. Dit is een fysieke trigger om mentaal meer stress te krijgen. Door jouw ademhaling bewust te vertragen ontspant je lichaam. Dit kun je doen door bewust in- en uit te ademen. Het hoeven maar 5 ademhalingen te zijn, die je bij wijze van iedere toiletbezoek kunt uitvoeren.
Tip 3. Plan elke dag iets in waar je energie van krijgt
Of dit nu een sportmoment is, een kopje thee met een vriendin of samen met jouw partner op de bank zitten kletsen over jullie gezamenlijke baby, dat maakt niet uit. Door deze energieboosters compenseer je de energievreters gedurende de dag.
Tip 4. Probeer niet alles tegelijk te doen
De levensfase waarin we kinderen krijgen is vaak ook de tijd waarin we verhuizen en een nieuwe baan zoeken. Dit zijn eveneens heftige ervaringen. Vaak heel leuk, maar toch ook stressvol omdat je allerlei zaken moet regelen. Als je de combinatie kunt voorkomen, doe dat vooral!
Tip 5. Probeer het jezelf wat makkelijker te maken waar het kan!
Stel dat je toch meerdere zaken tegelijk moet doen. Probeer het jezelf dan zo gemakkelijk mogelijk te maken door hulp in te roepen van anderen en niet van jezelf te verwachten dat je nu een topprestatie hoeft te leveren op elk gebied. Het schilderwerk kan ook wel een jaartje wachten, bijvoorbeeld.
Dit geldt ook voor het dagelijkse leven. Je hebt op dit moment al een baan: Jouw kindje zo gezond mogelijk laten groeien. En die baan heb je 24/7. Dus ja, dan mag je vragen om te zitten in een bomvolle trein, of jouw partner dit keer het overleg met de buren op zich neemt, dat jouw vriendinnen nu naar jou toe komen in plaats van dat jij naar hen gaat, de boodschappen laten bezorgen in plaats van zeulen met de tassen, enz.
Tip 6. Praat met anderen over jouw zorgen
Om op een gezonde manier met stress om te gaan kun je verschillende hulpbronnen inzetten. Dit kan praktische steun zijn, maar ook emotionele steun is van grote waarde. Door jouw emoties en gedachten uit te kunnen wisselen met anderen creëer je rust in jouw hoofd. Het geeft de mogelijkheid om met de blik van de ander tegen deze zaken aan te kijken. Dat zij met oplossingen kunnen komen waar jij nog niet aan hebt gedacht.
Met deze tips kun je de eerste stappen zetten om stress te verminderen.
Maak jij je zorgen over jouw stressniveau en ben je zoekende hoe je jouw zorgen kunt verminderen? Dan help ik je graag! Vul mijn contactformulier hier in en dan neem ik binnen 2 werkdagen contact met je op.
Een eerste kennismakingsgesprek is altijd gratis.